Nieuwe energie in ImpactCity Den Haag

De Noordzee zal de komende decennia steeds meer worden ingezet voor de productie van energie en andere economische doeleinden. Om optimaal in te spelen op deze revolutionaire verandering, heeft Den Haag samen met de provincie Zuid-Holland, Campus@Sea gelanceerd, een overkoepelend programma waarin alle nieuwe initiatieven rond de Noordzee worden gecoördineerd. “Voor bedrijven die een leidende rol willen spelen in de nieuwe offshore activiteiten, is de Noordzee de place to be,” zegt programmamanager Arno Segeren. “En Den Haag de ideale vestigingsplek.”

“De Noordzee staat op het punt om een gedaantewisseling te ondergaan. De zee wordt steeds meer een uitbreiding van het land, met een nieuwe economie, en een nieuwe ecologie.” Arno Segeren, programmanager bij de gemeente Den Haag, is een van de weinigen die een totaaloverzicht heeft van alles wat er gebeurt en staat te gebeuren in het “Haagse deel” van de Noordzee. Zijn taak: nieuwe activiteiten stimuleren en bedrijven en instellingen faciliteren die interesse hebben in de Noordzee-economie.

“Den Haag is de enige grote stad aan de kust in Nederland,” zegt Segeren. “Dat brengt uitdagingen met zich mee, bijvoorbeeld op het moment dat iedereen tegelijk naar het strand komt, maar het geeft ons ook een unieke positie om de kansen te benutten die de Noordzee biedt.”

De meeste mensen weten inmiddels dat de Noordzee de komende decennia zal uitgroeien tot een van de grootste locaties voor offshore wind in de wereld. Dit kan een grote impact hebben op de lokale economie van Den Haag, vanwege de grote hoofdkantoren in de stad, het innovatieve cluster en de mogelijkheden die de haven biedt voor dagelijks onderhoud. Offshore wind gaat niet alleen om het plaatsen van een paar grote windturbines die je vervolgens aan hun lot kunt overlaten. Het brengt een complexe industriële waardeketen met zich mee die uiteenlopende activiteiten omvat – constructie, transport, installatie, monitoring, onderhoud – en waarmee geavanceerde technologie is gemoeid.

Wat veel mensen zich waarschijnlijk niet realiseren is dat de windparken slechts het begin zijn van een unieke economische transformatie. Naast windturbines staat nog veel meer te gebeuren op de Noordzee. Sommige projecten zijn vooralsnog speculatief, zoals het idee om huizen te bouwen in de Noordzee, of een vliegveld. Maar veel andere activiteiten zijn al in gang gezet of in een vergevorderd stadium.

De gemeente Den Haag wil zich inzetten om nieuwe projecten op de Noordzee te faciliteren, zegt Segeren, innovaties voor een veilige, betere en rechtvaardige wereld. De gemeente doet dit feitelijk al. Zo is er een gebied van 10 bij 10 nautische mijl aangewezen als “Proeftuin op de Noordzee”, waar bedrijven en instellingen experimenten en demonstratieprojecten kunnen uitvoeren. De gemeente werkt hierbij samen met KPN, TU Delft, TNO, het Sailing Innovation Centre, Svašek Hydraulics en het Watersportverbond.

“Wij geloven dat deze Proeftuin heel veel mogelijkheden biedt om slimme technologieën en innovatieve data-gedreven producten en diensten te ontwikkelen, die gebruik maken van de unieke eigenschappen van deze omgeving,” zegt Segeren. “Wij willen dit het slimste stukje zee ter wereld maken.” Voor dit doel heeft de gemeente begin 2020 meegeholpen om een meetboei te water te laten in het gebied die is uitgerust met sensoren. Die wordt gebruikt om allerlei metingen te doen, aan wind, stromingen, en dergelijke. De meetgegevens worden gratis ter beschikking gesteld aan geïnteresseerde partijen. Daarnaast wordt er binnen het project gewerkt aan goede communicatieverbindingen in het gebied, wat niet altijd het geval is op zee.

Een andere proeftuin is in 2016 al van start gegaan, de North Sea Farmers (voorheen: Noordzeeboerderij) met hun offshore test side, een project dat zich richt op het telen van zeewier, een product dat steeds populairder wordt en voor allerlei doeleinden kan worden gebruikt. Een ander baanbrekend initiatief is dat van Oceans of Energy, die in de testside het eerste drijvende zonne-energiepark ter wereld wil lanceren.

Een andere innovatie waaraan voor de kust van Den Haag wordt gewerkt is de productie van waterstof. In juli 2019 maakte Neptune Energy bekend dat zij op haar boorplatform Q13A een elektrolyse-apparaat gaat plaatsen waarmee waterstof zal worden gemaakt van windenergie. Het project wordt gesteund door NexStep, het Nationaal Platform voor Re-Use en Decommissioning, en TNO, beide gevestigd in Den Haag. NexStep is opgericht om te onderzoeken hoe olie- en gasplatforms in het gebied, die op de rol staan om te worden ontmanteld, kunnen worden hergebruikt voor andere doeleinden.

Weer een ander beestje is het Sailing Innovation Centre, gevestigd in de haven van Scheveningen. De Olympische watersporters maken gebruik van de innovaties die in wisselwerking tussen sporters en coaches enerzijds en overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven anderzijds tot stand komen. Het Sailing Innovation Centre fungeert daarnaast als loket waar de verschillende partijen terecht kunnen met vragen over innovaties in de zeilsport; ‘makelen en schakelen’ zoals ze dat noemen. Dit alles heeft als doel om meer medailles te winnen, maar ook om meer ‘business’ te creëren.

Dat de omgeving aantrekkingskracht uitoefent blijkt uit maritieme startups in het havengebied, bijvoorbeeld Elemental Water Makers en Shore Monitoring & Research. Elemental Water Makers, dat al enkele startup-prijzen in de wacht heeft gesleept, heeft een innovatieve ontziltingstechniek ontwikkeld op basis van hernieuwbare energie, die ideaal is voor landen waar weinig water is maar veel zon. Shore Monitoring & Research is een spin-off van de TU Delft die zich richt op het in kaart brengen van kusten, delta’s en rivieren.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van activiteiten rond de Noordzee die nu al plaatsvinden. Er zullen nog vele andere volgen, klein en groot.

Om al deze initiatieven te coördineren besloot de gemeente Den Haag om in 2019 samen met de provincie Zuid-Holland een programma te lanceren onder de naam Campus@Sea. “Het is een overkoepelend programma gericht op het samenbrengen van organisaties die betrokken willen zijn bij het ontwikkelen van de Noordzee,” zegt Segeren, die er samen met Ton Jonker van de provincie Zuid-Holland mede aan de wieg van stond.

Door verschillende initiatieven met elkaar te verbinden, hoopt de gemeente synergiën te creëren. “We hebben gemerkt dat er soms weinig communicatie is tussen sectoren. Zo heeft bijvoorbeeld de offshore windindustrie een eigen netwerk, maar praten ze niet met bedrijven in andere sectoren, zoals voedselproductie of CO2-afvang en opslag. Hierdoor worden kansen gemist. Daar willen we met Campus@Sea verbetering in brengen. Je moet ons zien als een netwerk van netwerken.”

Maar Campus@Sea is ook een fysieke locatie, in de haven van Scheveningen, waar startups die iets met de zee te maken hebben, zich kunnen vestigen. In de komende drie jaar wil de gemeente de bestaande kantoorruimte uitbouwen tot een volwaardige starters-hub, zegt Segeren. “Innovatieve bedrijven die zich in Scheveningen willen vestigen zijn van harte welkom. Wij zullen proberen om ze te faciliteren.”

Segeren erkent dat alle nieuwe activiteiten uitdagingen en risico’s vormen voor het Noordzeemilieu. Maar hij denkt dat het mogelijk is om de ontwikkelingen in goede banen te leiden. Hij vindt dat er meer aandacht zou moeten zijn voor de enorme kansen die de transformatie van de Noordzee biedt en de potentiële voordelen voor zowel de economie als het milieu.

“Bedrijven die deel uit willen maken van Campus@Sea en het Noordzeegebied bij Den Haag zou ik willen aanmoedigen om contact met ons op te nemen. Voor bedrijven die een leidende rol ambiëren in nieuwe offshore-activiteiten, is de Noordzee de place to be. En Den Haag de ideale vestigingslocatie. De tijd is er rijp voor.”

Meer weten over Campus@Sea en de mogelijkheden? Neem contact op met Arno Segeren. Nieuwsgierig naar de mogelijkheden voor nieuwe energie in Den Haag? Ga in gesprek met account manager energie Martin Hulsebosch.